Perak deskiñ brezhoneg kentoc'h eget ur yezh all ?
Deskiñ ur yezh a zo atav un dibab a galon hag a skiant.
Lod a dro war-du ar saozneg evit al labour, lod all war-du ar spagnoleg evit ar beajiñ, pe ar sinaeg evit an armerzh. Met muioc’h-mui a dud e Breizh a zibab un hent all : hini ar brezhoneg.
Ha marteze, e 2025, e vefe deskiñ brezhoneg unan eus an traoù modernañ, poellekañ ha pinvidikañ a c’hallfed ober ?
🌿 Ar brezhoneg, ur yezh vev ha gant dazont
Ur yezh kalz muioc’h anezhi eget ma soñjer
Enebet d’ur mennozh bet degemeret, n’eo ket ar brezhoneg yezh an amzer-dremenet. Ur yezh vev eo, kelennet, kanet, c’hoariet ha komzet e miliadoù a oaledoù hag a skolioù e Breizh.
Klevet a reer anezhi er festoù-noz, war gwagennoù Radio Kerne pe France Bleu Breizh Izel, er marc’hadoù, ha memes e servijoù publik zo.
Hiziv, ouzhpenn 20 000 bugel a zo skoliataet en hentadoù divyezhek pe dre soubidigezh (rouedadoù Diwan, publik pe katolik divyezhek). Ha bep bloaz e tistro kantadoù a dud deuet d’ar brezhoneg dre gentelioù-noz, stalioù-labour pe emgavioù plijus.
Un digoradur, ket ur serradur
Dibab deskiñ brezhoneg n’eo ket en em serriñ war ur rannvro ; adperc’hennañ ul lodenn eus ar bed eo. Rak kompren e sevenadur dezhañ e-unan a zo ivez kompren gwelloc’h hini ar re all.
Deskiñ brezhoneg a zo :
- Addizoleiñ Breizh hiziv, pell diouzh ar c’hlichedoù ;
- En em liammañ ouzh un identelezh sevenadurel europat kreñv, evel an euskareg, ar c’hembraeg pe ar c’hatalaneg ;
- Diorren barregezhioù kognitivel anavezet : an divyezhegezh a ro startijenn d’an eñvor, d’ar spered lemm ha da zeskiñ ar yezhoù all.
Un ober ekologel, sokial… hag armerzhel
Deskiñ brezhoneg a zo ivez kemer perzh en un treuzkemm sevenadurel padus. Met en tu all d’ar sevenadur, un dibab armerzhel poellek eo ivez.
Ar brezhoneg evel lañs armerzhel ha federus
Muioc’h-mui a embregerezhioù breizhat o deus komprenet e ra ar brezhoneg berzh e kalon ar vevezerien.
Ar yezh a zeu da vezañ un arouez a wirionded, a fiziañs hag a stagidigezh ouzh an tiriad.
Un nebeud skouerioù arouezius :
- Bret’s, merk ar chips breizhat, a ziskouez gant fierder e identelezh rannvroel war e bakadoù.
- Ar gevredigezh Produet e Breizh a vod ouzhpenn 500 embregerezh ha 110 000 goprad tro-dro da dalvoudegezhioù boutin : ar perzh-mat, an implij lec’hel hag ar lorc’h da broduiñ amañ.
- Kalz merkoù artizanel a implij gerioù brezhonek war o froduioù, o kreñvaat e-giz-se al liamm fromus etre ar produer hag ar bevezer.
Ar bevezer hiziv n’emañ ket o klask ur produ hepken : o klask ster emañ. Hag ar brezhoneg, yezh an tiriad, a zeu da vezañ unan eus ar gwellañ binvioù evit se.
Un talvoudegezh ouzhpennet evit an touristerezh hag an armerzh lec’hel
An divyezhegezh galleg-brezhoneg er panelloù-hent, er rolloù-meuzioù, er festivalioù pe er mirdioù a greñva dedenn an douristed ha skeudenn ur rannvro lorc’hus ha bev. Evit an aktourien eus an touristerezh hag ar c’henwerzh lec’hel, komz pe kompren brezhoneg a zeu da vezañ ur merk a zegemer hag a ziforc’hierezh.
E-giz-se, deskiñ brezhoneg n’eo ket un ober sevenadurel hepken : un enpostadur eo ivez e buhezegezh armerzhel ha sokial Breizh.
Ur yezh gwriziennet amañ
E Lokournan, e Brest, hag a-benn ar fin e pep lec’h e Breizh, emañ ar brezhoneg e pep lec’h. Ur yezh vev eo en tiriad, a c’haller klevout, lenn ha rannañ bemdez.
Ur yezh poellek ha brav da zeskiñ
Ur yezh keltiek eo ar brezhoneg, keniterv d’ar c’hembraeg ha d’an iwerzhoneg. Ur yezhadur reizh he deus, ur sonerezh sonius hag ur geriaoueg pinvidik a droioù-lavar barzhoniel.
Skouerioù :
- “Bevet Breizh !” → Vive la Bretagne !
- “Yec’hed mat !” → À votre santé !
- “Plijadur ‘m eus” → J’ai du plaisir.
Deskiñ brezhoneg a zo addizoleiñ un doare all da soñjal, ur yezh a gengompren, a fent hag a dostidigezh.
Evit ar vugale : ar brezhoneg, un teñzor evit ar vuhez
Ar studioù e neuroskiantoù a gadarna e vez diorroet gant ar vugale divyezhek barregezhioù kognitivel habaskoc’h, un eñvor gwelloc’h hag un digoradur sevenadurel brasoc’h.
Soubidigezh ar brezhoneg ne vir ket ouzh mestroniezh ar galleg : he c’hreñvaat a ra. Ar skolidi eus skolioù Diwan a dap alies disoc’hoù mat-tre en holl zanvezioù.
Penaos deskiñ brezhoneg hiziv ?
Evit an dud deuet
Kentelioù-noz ha stummadurioù
- Sked e Brest a ginnig kentelioù sizhuniek ha stajoù stank digor d’an holl liveoù.
- Skolpad Lokournan a gas stummadurioù en-dro en ur spered plijus ha kumuniezhel.
- Meur a greizenn sokial pe ti evit an holl e Penn-ar-Bed a ginnig ivez stalioù-labour da noz.
Mat da c’houzout : kentelioù zo a c’hall bezañ paeet gant ar CPF (Kont Personel Stummañ).
Kafeoù brezhonek hag emgavioù plijus
Ar c’hafeoù brezhonek a ro an tu da bleustriñ ar yezh en un aergelc’h diskuizh, alies en-dro d’ur werennad pe d’ur c’hoari.
E Lokournan e vez diorroet intruduioù lec’hel en-dro da skol Diwan ha da gevredigezhioù sevenadurel.
An amzerioù anformel-se a sikour da gregiñ da gomz ha da gaout muioc’h a fiziañs.
C’hoarioù, sonerezh ha sevenadur
Deskiñ en ur c’hoari : kalz frammoù a aoz nozvezhioù c’hoarioù e brezhoneg, lazoù-kanañ divyezhek pe stalioù-labour kontadennoù ha dañsoù.
Kemer perzh en ur fest-noz, selaou podkastoù pe sellet ouzh videoioù e brezhoneg a zo ouzhpennadurioù eus ar c’hentañ.
Evit ar vugale
🟢 Ar soubidigezh klok : Diwan
Rouedad Diwan a ginnig ur c’helenn 100 % dre soubidigezh e brezhoneg, adalek ar skol-vamm, en ur vezañ dindan gevrat gant an Deskadurezh-Stad.
Ar skolidi a zesk enni an holl zanvezioù e brezhoneg, ha degas a reont ar galleg tamm-ha-tamm adalek ar CE1.
Dont a reont e-giz-se da vezañ divyezhek da vat, gouest da soñjal ha da vevañ en div yezh.
E Diwan, n’eo ket ar brezhoneg un danvez : ur benveg-buhez eo.
🟡 An divyezhegezh darnel : publik pe katolik
An hentadoù divyezhek er publik pe er prevez katolik a rann alies ar c’helenn da 50 % e brezhoneg / 50 % e galleg.
Un doare dedennus eo, met an darempred pemdeziek gant ar yezh a chom bevennet.
An darempred reoliek gant ar brezhoneg e-maez ar skol a zo neuze hollbouezus : levrioù, tresadennoù-bev, obererezhioù sevenadurel…
Rôl ar familhoù
Ar gerent eo kevredidi gwellañ ar yezh : lenn un nebeud gerioù, kanañ ur rimadell, bezañ en ur gouel-skol pe atizañ e vugel da gomz brezhoneg er gêr a greñva ar fiziañs hag ar c’hoant.
E Lokournan : pelec’h deskiñ ha pleustriñ ar brezhoneg ?
Evit an dud deuet
- Sked : kevredigezh dave e Brest evit ar c’hentelioù brezhoneg, ar stajoù stank hag ar c’hreizerezh sevenadurel. 🔗 www.sked.bzh
- Skolpad Lokournan : framm dinamek e Lokournan a ginnig stummadurioù hag obererezhioù.
- Diwan Lokournan : ar skol a aoz ingal stalioù-labour dizoleiñ, kafeoù brezhonek hag amzerioù plijus digor d’an holl.
Evit ar vugale
- Skol Diwan Lokournan : kelenn dre soubidigezh, adalek ar skol-vamm betek ar c’hentañ-derez, en ur framm tomm ha kengret.
- Ar skol bublik hag ar skol gatolik : hentadoù divyezhek pe dibarzhioù brezhoneg, evit un tostañ tamm-ha-tamm.
Buhez lec’hel ha sevenadur breizhat
Lamm a ra kalon ar brezhoneg ivez hervez :
- marc’had an disadorn, e-lec’h ma kav un “Demat !” eeun ur mousc’hoarzh atav ;
- festoù-noz ha festoù-deiz Bro-Leon ;
- darvoudoù Diwan : predoù breizhat, fouilhoù-lestr, festivalioù, gouel ar skol ;
- ar mediaoù brezhonek enlinenn (Brezhoneg.bzh, An Tour Tan, France 3 Breizh…).
🌺 Da glozañ : ar brezhoneg, un dibab a galon, a spered hag a zazont
Deskiñ brezhoneg a zo dibab ur yezh a liamm, talvoudus er vuhez lec’hel, priziet gant an embregerezhioù ha dougerez a zazont evit ar vugale. Ur yezh eo a liamm ar rummadoù, a vesk hengoun ha moderniezh, hag a laka Breizh hiziv da froumal.
E brezhoneg e vez lavaret : “Pell ‘zo bet, pell a vo c’hoazh” — “Elle a été là depuis longtemps, elle le sera encore.”
Deskiñ brezhoneg a zo kemer perzh da lakaat ar bromesa-mañ da vevañ, bemdez, amañ, e Breizh.