En ur bed muioc’h-mui etrekennasket, mestroniañ meur a yezh zo un talvoudegezh na c’haller ket nac’hañ. Mard eo gwir e c’hall deskiñ ur yezh estren seblantout bezañ ul labour start evit kalz a dud, an dud divyezhek o deus un avantaj bras evit deskiñ un trede yezh, pe ur pevare zoken. Pell diouzh bezañ un ouzhpennadenn c’heriaoueg hepken, an divyezhegezh a stumm an empenn en doare ma teu da vezañ gouestoc’h hag efedusoc’h evit deskiñ reizhiadoù yezhoniel nevez. An avantaj-se zo diazezet war gadoù kognitivel ha neurologel teuliet-mat.

Un emskiant metayezhoniel lemm

Unan eus perzhioù-mat pennañ an den divyezhek eo e emskiant metayezhoniel diorroet. O vezañ bet desavet o verdeiñ etre div reizhiad yezhoniel, en deus un anzwel hag ur c’ompren splannoc’h eus framm ar yezh. Meizadoù evel ar yezhadur, an ereadurezh hag an displegadur n’int ket nozelennoù difetis, met elfennoù en deus desket manipuliñ ha diforc’hañ ent emzesket. Ar varregezh-se da soñjal war ar yezh, da zistaliañ he c’hompozantoù, a ya kalz aesoc’h an traoù ganti pa glasker tostaat ouzh ur yezh nevez.

An den divyezhek en deus dija skiant-prenet eus “dibluskañ” ur c’hod yezhoniel, ar pezh a ro an tu dezhañ da repal buanoc’h an heñvelderioù hag an diforc’hioù gant ar yezhoù a vestroni dija. Studiadennoù, evel re ar glaskerez Ellen Bialystok, o deus diskouezet e ya ar vugale divyezhek dreist ar re unyezhek en oberennoù a c’houlenn kompren framm arbitrel ar yezh.

Gwevnded kognitivel ha froudenn speredel

Empenn an den divyezhek zo o poellata dalc’hmat. Rankout a ra merañ div yezh war un dro, o tifenn an implij eus an eil evit ober gant eben hervez an degouezh. Ar jiminas-empenn pemdeziek-se a greñva ar pezh a vez anvet gant ar psikologourien ar c’hefridioù seveniñ. En o zouez e kaver an evezh dibabet, ar varregezh da dremen eus un oberenn d’eben hag an diskoulmañ kudennoù.

Ar wevnded kognitivel vrasoc’h-se zo un avantaj bras pa vez desket ur yezh nevez. An desker divyezhek zo gouestoc’h da c’hoari gant reolennoù yezhadur ha sonioù nevez, hep bezañ “stanket” gant patrom e yezh-vamm. Gouestoc’h eo da zegemer e c’hall ur ger kaout meur a ster pe e c’hall ur mennozh bezañ frammet en un doare disheñvel. Hervez ur studiadenn embannet er gelaouenn Brain and Language, ar froudenn speredel-se a rofe an tu d’an dud divyezhek da azasaat gwelloc’h ouzh rekisadurioù kognitivel deskiñ ur yezh ouzhpenn.

Un empenn “neudennet” evit ar yezhoù

War an dachenn neurologel, an divyezhegezh a zegas ur plastikerezh empenn brasoc’h. An enklaskoù e neuroskiantoù o deus diskouezet eo stankoc’h an danvez gris, e karg eus treterezh an titouroù, gant an dud divyezhek er rannvroioù eus an empenn liammet ouzh ar yezh hag ar c’hefridioù seveniñ. Empenn an den divyezhek zo, en un doare bennak, “kigennusoc’h” evit al labourioù yezhoniel.

Ouzhpenn-se, skiant-prenet deskiñ un eil yezh a grou rouedadoù neuronoù a c’hall bezañ adimplijet hag azasaet evit un trede. An empenn en deus dija “desket deskiñ” ur yezh. Diorroet en deus strategiezhioù efedus evit memorizañ ar c’heriaoueg, kompren ar yezhadur ha produiñ sonioù nevez. Deskiñ ur yezh nevez ne grog ket adalek mann eta ; harpañ a ra war un diaz solut ha war rouedadoù neuronoù diazezet-mat dija.

Evit klozañ, bezañ divyezhek a ginnig kalz muioc’h eget ar varregezh da gehentiñ e div yezh. Ur gwir gourdummadur-empenn eo, a ziorro barregezhioù kognitivel hag ur wevnded speredel, o treuzfurmiñ deskiñ yezhoù nevez eus un dae spontus en un digarez aesoc’h ha buanoc’h da dapout.

---

Mammennoù:

• Bialystok, E. (2001). Bilingualism in Development: Language, Literacy, and Cognition. Cambridge University Press.
• Marian, V., & Shook, A. (2012). The Cognitive Benefits of Being Bilingual. Cerebrum: the Dana Forum on Brain Science.
• Kaushanskaya, M., & Marian, V. (2009). The bilingual advantage in novel word learning. Psychonomic Bulletin & Review, 16(4), 705–710.
• Cenoz, J., & Valencia, J. F. (1994). Additive trilingualism: Evidence from the Basque Country. Applied Psycholinguistics, 15(2), 195-207.